“Model A heeft geëist dat ik al haar foto’s offline haal”. “Fotograaf B heeft nog altijd zijn foto’s niet afgeleverd” … Dit zijn zaken die ik constant zie terugkomen in forums en facebookgroepen. 9 keren op de 10 hebben deze mensen geen model release ondertekend. Daarom dat ik hier een keer uitgebreid over wil schrijven. Zoals gewoonlijk geef ik hier een opinie weer, mijn manier van werken, geen absolute waarheden.
Goede afspraken maken goede vrienden
Er is een tijd geweest waarbij ik iedereen blindelings vertrouwde en ik het gevoel had dat een model release of “contract” de vertrouwenssfeer kon schaden. Echter, ik kan eerlijk zeggen dat ik ongeveer de helft van mijn naaktshoots van 2005 tot 2012 gewoon niet meer mag publiceren. Het model vindt een nieuwe job, heeft een nieuwe vriend, ruzie met de ouders, etc … Uiteraard moet je daar als fotograaf begrip voor opbrengen, met als gevolg dat die werken ook altijd offline gehaald werden.
Echter, al die situaties stapelden zich op en na een tijd zag ik uren, dagen, weken, maanden, jaren … aan werk gewoon weggespoeld worden. Ik merkte ook dat juist omdat ik mij zo vrijblijvend opstelde naar mijn modellen toe, dat het voor hen ook “makkelijk” werd om me het recht op de foto’s te ontzeggen. Want Dennis wordt toch nooit boos.
In 2012 had ik er genoeg van en ik begon met model releases. We zetten alles zwart op wit en dat werd ondertekend.
Jezelf professioneel opstellen
Een argument dat ik steeds hoor in discussies over model releases is “Zoiets houdt toch geen stand in een rechtbank”. Misschien wel, misschien niet, maar dat is voor mij ook niet het punt van een model release. Wanneer ik zo’n release laat invullen, is dit voor mij gewoon een kwestie van me professioneel op te stellen. Ik stuur hiermee een signaal naar het model dat ik het serieus neem en dat zij dat ook zou moeten doen. Een model release maakt het gebruik van de foto’s veel minder vrijblijvend.
Het legt ook de bal in jouw kamp wanneer een model toch vraagt om haar foto’s offline te halen. Niets houdt je tegen om buiten de overeenkomst om, nog menselijk te blijven. Zo heb ik al wel eens compromissen gemaakt wanneer het model in de problemen kwam met de foto’s, door ze bijvoorbeeld van mijn sociale media af te halen, maar wel op mijn website te behouden. Langs de andere kant heb ik al modellen gehad die me agressief benaderen en beginnen te dreigen en dan gebruik ik onze overeenkomst om het been stijf te houden. Respect is een tweerichtingsverkeer.
Bescherming van het model
Een model release is ook niet enkel voordelig voor fotografen, maar ook voor modellen. Zo kan je bijvoorbeeld duidelijk afspreken hoeveel foto’s er worden afgeleverd en op welke termijn deze worden afgeleverd. Ook kan je hier in opnemen dat er geen persoonlijke gegevens gedeeld worden met derden, zoals het model haar nummer, woonplaats, etc …
Belastingen
Dit is een feit dat 9 op de 10 TFP fotografen niet weten: een TFP shoot is … zwartwerk. “Jamaar Dennis, ik ontvang geen geld voor mijn TFP shoots”. Dat klopt, maar je voert een economische activiteit uit met een zekere frequentie.
Jaren geleden waarschuwde een andere fotograaf me hiervoor. Ik verklaarde hem voor gek. Maar “via via” ben ik in contact gekomen met iemand die vroeger voor de belastingen gewerkt heeft. Hij bevestigde het verhaal van die fotograaf. Het enige dat ze moeten kunnen bewijzen is dat je een economische activiteit op frequente basis doet. De bewijslast dat je er effectief geen geld mee verdient ligt dan bij jou. Zonder model release waarin expliciet staat dat er geen geld betaald is, is dat gewoon onmogelijk. Hij maakte de kanttekening dat de belastingen niet gaat jagen op hobbyfotografen, maar als iemand jou aangeeft bij de belastingen, dat je wel in de problemen kan geraken. En dit geldt voor fotografen, maar ook voor modellen.
Publicaties
Ik heb al een aantal publicaties gedaan in magazines en de meesten vragen enkel dat je zelf verklaart dat je de nodige toestemming van het model hebt om te publiceren. Echter, er zijn ook een aantal magazines die expliciet naar een model release vragen waarin het model verklaart dat de foto’s mogen gebruikt worden voor publicatie.
Inhoud van een modelrelease
Ik ga mijn model release niet verspreiden omdat dit heel specifiek gericht is op mijn noden. Ik heb dit ook maar gedownload en een aantal aanpassingen gedaan die voor mij nodig waren. Echter, ik wil wel in grote lijnen vertellen wat er in staat:
- gegevens fotograaf
- gegevens model
- plaats en datum
- fotograaf is de eigenaar van de foto’s en heeft het recht op openbaarmaking
- eventueel een fictieve naam voor het model
- het model heeft ook alle rechten op de foto’s en het recht op openbaarmaking
- dat er geen vergoeding voorzien is
- het aantal foto’s dat er afgeleverd wordt en binnen welke termijn
- bescherming van de privacy van het model
- fotograaf heeft geen verantwoordelijkheid voor acties van derden, het internet is en blijft het internet
Ontbinding
Er is nog één heel belangrijk ding dat in mijn model releases staat, namelijk een vergoeding bij het ontbinden van de overeenkomst. En dit leidt in sommige forums tot wat controverse, want dit wordt aanzien als een “boete”. Dus hier wil ik nog wat extra informatie over meegeven.
Ik ben een fotograaf in bijberoep, wat betekent dat ik normaal voor een shoot een zekere prijs vraag. Die prijs ligt rond de 250 euro. Wanneer een model een TFP shoot doet bij mij, krijgt ze basically een shoot van 250 euro kado in ruil voor het gebruik van de gemaakte foto’s. Klanten die wensen dat hun foto’s privé blijven, betalen mij dus die 250 euro voor mijn diensten. Zodra het model mij dus het recht wenst te ontzeggen, en dus dezelfde rechten wenst als mijn klanten, verwacht ik dat zij mij ook betaald voor de geleverde diensten. Het gaat hier dus niet om een “boete”, maar om een eerlijke vergoeding voor het werk dat ik gepresteerd heb.
Overloop samen het model release
Ik vind het ook belangrijk om telkens met het model het model release te overlopen. Ook dit is voor mij om het model ten eerste te laten zien dat ik het serieus neem, maar ook om haar op haar gemak te stellen en te laten zien dat het model release ook haar rechten beschermt.
Conclusie
Ik beweer niet dat een model release DE oplossing is voor mensen die hun afspraken niet nakomen. Het is echter al een heel goede filter en mensen houden zich over het algemeen echt wel beter aan hun afspraken als het zwart op wit staat.
Ik raad iedereen aan om een model release of een andere vorm van overeenkomst op papier te hebben. Al doe je het puur als hobby, semi-professioneel of professioneel, zorg steeds dat je een model release invult. Ook aan modellen zou ik aanraden om voor jezelf zo’n release op te maken en als de fotograaf er geen heeft, dat van jou te laten ondertekenen. En een categorie die veel over het hoofd gezien wordt zijn de visagisten, haarstylisten, fashionstylisten, designers, … ook zij zouden ten alle tijden zo’n release moeten invullen. Het is voor je eigen bescherming.
